Δυτική ΜακεδονίαΕικόνες τριών νομών στα όρια τριών κρατών!
-Τι ψοφόκρυο είναι αυτό; Που ήρθα μανούλα μου; Πως επιβιώνουνε εδώ πάνω; Καλά δεν ήμουν στο Παρθένι; Έστω και αν αισθανόμουν εξόριστος κι εγώ.
Ήταν 14 του Φλεβάρη (δεν είχε ακόμα υιοθετηθεί ο ξενέρωτος, εισαγόμενος «άγιος» που ξετρελαίνει κοριτσόπουλα και κάνει τους εμπόρους να τρίβουν τα χέρια τους). Στο τρένο από τη Λάρισα και μετά έβγαζα και φόραγα όσα ρούχα είχα. Φτάνοντας στην Κοζάνη ο στρατιωτικός μου σάκος είχε μείνει ο μισός και εγώ είχα γίνει διπλός!! Όταν όμως κατέβηκα από το λεωφορείο στην Καστοριά και είδα τη λίμνη παγωμένη, πάγωσε μέχρι και το αίμα μου!
Δέκα μήνες μετά, παραμονές των Χριστουγέννων, με το απολυτήριο στο χέρι, χωρίς δραχμή στην τσέπη, αλλά τρισευτυχισμένος που επιτέλους τέλειωσε ο εφιάλτης που ακούει στο όνομα στρατιωτική θητεία, αποχαιρέτησα την Καστοριά, δίνοντας υπόσχεση στον εαυτό μου να γυρίσω κάποτε και να απολαύσω τις ομορφιές αυτού του τόπου που είναι πολλές. Στους δέκα αυτούς μήνες είχα δει πολλά και όμορφα (αρνούμαι να θυμάμαι τα άσχημα, που δεν ήταν και λίγα)!
Πέρασαν τα χρόνια, ταξίδεψα στη μισή Ευρώπη και στην Καστοριά δεν αξιώθηκα να πάω. Όπως δεν αξιώθηκα να πάω και στη Λέρο, τον άλλο τόπο που «στοίχειωσε» τα νεανικά μου χρόνια: Στα χρόνια αυτά, 31 συναπτά, έκανα οικογένεια, δούλεψα στην εκπαίδευση για 30 απ’ αυτά και, συνταξιούχος τώρα πια, ήρθε η ώρα να πραγματοποιήσω, τουλάχιστον, τη μια από τις υποσχέσεις εκείνης της εποχής.
(Όταν προγραμματίζαμε αυτό το ταξίδι, έτυχε να έρθει στο email μου μια προσφορά για Καστράκι Τρικάλων (Μετέωρα δηλ.) και είπαμε να συνδυάσουμε τους δύο προορισμούς. Πρώτα πήγαμε λοιπόν στα Μετέωρα για δύο μέρες http://www.travelchat.gr/forum/index.php/topic,6832.0.html και στη συνέχεια ανηφορίσαμε για Δυτική Μακεδονία).
Εισαγωγή στην Ιστορία και την πραγματικότητα!!Φεύγοντας από το Καστράκι προγραμμάτισα το GPS για την Αιανή της Κοζάνης, όπου ο φίλος ο Κώστας, αρχαιολόγος του τοπικού μουσείου μας περίμενε για ξενάγηση. Για λόγους που μόνο ο Θεός αυτών των ηλεκτρονικών μαραφετιών ξέρει, η διαδρομή μας ήταν μέσα από όλα τα χωριά της περιοχής και μας έφερε στην Αιανή, από άλλη τελείως μεριά από αυτή που υπολόγιζα. Τουλάχιστον τα τοπία που περάσαμε ήταν πάρα πολύ όμορφα (και πολύ «βουκολικά»!).
Το έχει η μοίρα κάποιων τόπων να ζουν στη σκιά κάποιων «αδελφών» τους με μεγαλύτερη ακτινοβολία, φυσική ή τεχνητή. Φυσικά το ίδιο ισχύει και με τα μνημεία, τους αρχαιολογικούς χώρους ή τα μουσεία. Έτσι στη Στερεά η Αθήνα με την Ακρόπολη και οι Δελφοί επισκιάζουν κάθε άλλο αρχαιολογικό χώρο ενώ το ίδιο συμβαίνει στην Πελοπόννησο με τις Μυκήνες, την Επίδαυρο και την Ολυμπία. Φυσικά όχι ότι δεν αξίζουν την πρωτοκαθεδρία, αλλά και οι «ελάσσονες» δεν υπολείπονται καθόλου σε αξία. Στη Μακεδονία τώρα όλοι ξέρουν τη Βεργίνα ή το Δίον, άντε και την Πέλλα λόγω των φωτογραφιών στα σχολικά βιβλία, αλλά πόσοι ξέρουν άλλους λιγότερο γνωστούς ή προβεβλημένους χώρους. Πόσοι αλήθεια ξέρουν την Αιανή; Τολμώ να κάνω μια πρόβλεψη και να πω ελάχιστοι. Προσωπικά ήξερα πως στην Αιανή υπάρχει ένας σημαντικός χώρος και ένα αξιόλογο Μουσείο, αλλά ως εκεί. Δεν ήξερα τίποτα παραπάνω. Ετοιμάζοντας το ταξίδι και βάζοντας την Αιανή σε αυτό έψαξα και διάβασα και έτσι άρχισα να καταλαβαίνω μερικά πράγματα. Ήταν όμως η ξενάγηση του φίλου μας του Κώστα που άνοιξε μπροστά στα μάτια μας έναν άλλο κόσμο. Έναν κόσμο που έρχεται από πολύ μακριά. Που ανατρέπει αυτά που μας μάθανε στο σχολείο για την κάθοδο των Δωριαίων και τη σχέση τους με τους Μακεδόνες. Η πλειοψηφία των Ελλήνων ακούγοντας για Μακεδόνες δεν ξέρει τίποτα άλλο από Φίλιππο και Αλέξανδρο. Λες και φύτρωσαν από το πουθενά. Και έρχεται η Αιανή και άλλες ανασκαφές στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας (μέρος της Άνω Μακεδονίας των Αρχαίων) για να πάνε όλα αιώνες πίσω. Με τα μοναδικά αμαυρώχρωμα, πτηνόσχημα αγγεία (15ος αι. π.Χ.) των εργαστηρίων της Αιανής, τα καταπληκτικά εδώλια με τον ιδιόμορφο τρόπο που κάθονται, τα Μυκηναϊκά αγγεία, τους τάφους με την υπέροχη ζωφόρο και τόσα άλλα. Τολμώ να πω, χωρίς ίχνος υπερβολής ότι το Αρχαιολογικό Μουσείο της Αιανής είναι σπουδαίο και από τα καλύτερα του είδους του που έχω επισκεφτεί. Και αυτό δεν οφείλεται μόνο στα ευρήματα αλλά και στον τρόπο «στησίματος» και παρουσίασης. Πολλά συγχαρητήρια λοιπόν στη διευθύντρια του Μουσείου κα Γεωργία Καραμήτρου-Μεντεσίδη και τους άξιους συνεργάτες της, όπως ο φίλος μας, για τη σπουδαία δουλειά που έχουν κάνει.
Είναι χαρακτηριστική η αναπαράσταση του δωματίου Γ΄ του λεγόμενου συμβατικά Σπίτι με Σκάλες από την Αρχαία Αιανή των Ελληνιστικών χρόνων
καθώς και η αναπαράσταση του Αρχαίου Αργαλειού. Δυστυχώς μεγάλο μέρος των εκθεμάτων δεν έχουν δημοσιευτεί ακόμα, πράγμα που εξηγεί την απαγόρευση της φωτογράφησης μέσα στο Μουσείο.
Στην υποδοχή του Μουσείου το αντίγραφο της επιτύμβιας στήλης του 4ου αι. π.Χ. (το πρωτότυπο στο Λούβρο), υποδέχεται τους επισκέπτες θερμά, έτσι όπως υποδέχτηκε κι εμάς η κα Καραμήτρου.
Εκτός των άλλων, πραγματικά αξιόλογη είναι η συλλογή των αντιγράφων διαφόρων εκθεμάτων για να μπορούν να τα ψηλαφούν άτομα με προβλήματα όρασης! Φυσικά και η δουλειά που γίνεται στον τομέα των εκπαιδευτικών προγραμμάτων είναι εξίσου σπουδαία. Το δείχνουν και τα σχετικά φυλλάδια του Μουσείου.
Την εκπαιδευτική αποστολή συμπληρώνει η Σαρακατσάνικη καλύβα έξω στην αυλή!!
Με τις τόσες πληροφορίες με τις οποίες μας «βομβάρδισε» ο Κώστας, πέρασε η ώρα και έπρεπε να φύγουμε. Δυστυχώς δεν είχαμε χρόνο για επίσκεψη στην Αρχαία Αιανή και τα Νεκροταφεία. Έτσι έχουμε κι άλλη αφορμή για μια ακόμα επίσκεψη κάποτε. Όχι δηλαδή πως την χρειαζόμαστε! Πολύτιμα «αναμνηστικά», εκτός της ξενάγησης, ήταν και το δώρο του φίλου μας. Μια τσάντα γεμάτη με όλα τα έντυπα, βιβλία και φυλλάδια, που έχει εκδώσει το Μουσείο. Η μελέτη τους θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα τα της ευρύτερης περιοχής και της ιστορίας της.
Φεύγοντας πήραμε μαζί τον Κώστα να τον αφήσουμε στην Κοζάνη πριν συνεχίσουμε εμείς για την Καστοριά.
Στην Κοζάνη κάτσαμε για ένα καφέ, είπαμε ένα σωρό νέα και αφού αποχαιρετιστήκαμε, τον ευχαριστήσαμε και φύγαμε.
(συνεχίζεται)
