''Χάπι (Medicine)'' στο Θέατρο ΣταθμόςΒίκτωρος Ουγκώ 55, Μεταξουργείο
Τηλ.: 2114036322 & 6944453403
Κείμενο: Enda Walsh
Μετάφραση: Αντώνης Γαλέος
Σκηνοθεσία: Μάνος Καρατζογιάννης
Σκηνικό: Κωνσταντίνος Χαλδαίος
Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα
Φωτισμοί: Άγγελος Παπαδόπουλος
Μουσική: Παναγιώτης Μανουηλίδης
Ερμηνεύουν: Βέρα Μακρομαρίδου, Κρυστάλλη Ζαχαριουδάκη, Μάνος Καρατζογιάννης
Επί σκηνής ο ντράμερ Βαγγέλης Παρασκευαΐδης
Συμμετέχουν με τη φωνή τους οι ηθοποιοί (αλφαβητική σειρά): Δημήτρης Ήμελλος, Δημήτρης Καταλειφός, Τάσος Λέκκας, Θεοδώρα Μαστρομηνά, Νένα Μεντή, Λουκία Μιχαλοπούλου, Περικλής Μουστάκης, Γιάννης Νταλιάνης, Νίκος Πουρσανίδης, Σοφία Φιλιππίδου
Λίγα λόγια το έργο...
Πονάει εκεί μέσα
Μαύρο σκοτάδι
Έλα ήλιε σε βλέπω
Πέρνα το σύννεφο
Πως λάμπεις!
Πώς είναι να είσαι έγκλειστος χωρίς να ξέρεις το γιατί; Πώς είναι να λαμβάνεις μια αγωγή χωρίς να γνωρίζεις την ακριβή της σύνθεση; Και ποια μπορεί να είναι η συμβολή του θεάτρου στην ψυχική υγεία του σύγχρονου ανθρώπου;
Το «Χάπι» είναι μια έντεχνη, πρωτοποριακά γραμμένη αλληγορία, γεμάτη φαρσικό χιούμορ και γνήσια συγκίνηση, για την απουσία της αγάπης και για τη μακρά και βαθιά ανάγκη μας γι’ αυτήν. Οι χαρακτήρες της, ο Τζον και «οι δύο Μαρίες» παγιδεύονται στη δομή, τους κανόνες και τον τρόπο ζωής που επιβάλλει η απομόνωση στην ψυχή τους.
Πάνω απ’ όλα όμως το «Χάπι» είναι ένα κάλεσμα αλληλεγγύης για να καταλάβουμε και να ακούσουμε τον διπλανό μας, μα κυρίως για να αναλάβουμε την ευθύνη να νοιαστούμε ξανά για όσους είναι ή αισθάνονται ευάλωτοι.
Σημείωμα σκηνοθέτη:«Σ’ έναν άνθρωπο, ό,τι αξίζει, είναι να μπορεί να πει μια ιστορία» συνήθιζε να λέει εμφατικά ο ψυχίατρος και πεζογράφος Γιώργος Χειμωνάς. Ίσως είναι ο μόνος δρόμος για το «happiness», αν υπάρχει πραγματικά κάτι τέτοιο. Πάντως τα χάπια από μόνα τους δε φαίνεται να βοηθούν αρκετά. Κι αυτό έρχεται να μας θυμίσει το «Χάπι», την από αρχαιότητας δηλαδή θεραπευτική χρήση του θεάτρου, ειδικά στις μέρες μας όπου την πρωτοκαθεδρία στην ψυχαγωγία του κοινού έχουν καταλάβει οι ψηφιακές πλατφόρμες και η τόσο παινεμένη από το ελληνικό twitter τηλεοπτική μυθοπλασία.
Που άραγε άγεται η ψυχή και πώς φέρεται ο σύγχρονος άνθρωπος;
Αν δεν είχε κλειστεί μέσα, θα είχαν ξυπνήσει ή δε θα είχαν «ουρλιάξει» τα πολλαπλά του τραύματα;
Κι αν μπουσουλήσει απ’ την αρχή θα μπορέσει να ξαναβρεί ένα νήμα;
Ίσως ένα νήμα να είναι το νόημα…
Για «να στεριώσει η αγάπη».
Ναι, η ιστορία του Τζον Κέιν μας αφορά όλους μας!
Μάνος Καρατζογιάννης
Σημείωμα μεταφραστή:Το Χάπι: Μια εισαγωγή σε ένα κόσμο ορθάνοιχτο…
Λένε ότι οι ιστορίες μας είναι αυτό που μας κάνει ανθρώπους. Στο θέατρο η σύγκρουση ανάμεσα στην αφήγηση μιας ιστορίας και την αναπαράσταση της δίνει χώρο ώστε να μπουν στο μικροσκόπιο και να ανατραπούν οι κυρίαρχοι ορισμοί της ταυτότητας, σε ατομικό και εθνικό επίπεδο, της επικοινωνίας, της φροντίδας, της συνύπαρξης. Οι κύριες πηγές σχηματισμού ταυτότητας είναι η Εκπαίδευση, το Κράτος και η Θρησκεία. Η τάση είναι να ταυτίζεται η ύπαρξη με την υλική υπόσταση πράγμα που δίνει λαβές για εκατοντάδες παραφωνίες, πολλές φορές ειρωνικές ή σαρκαστικές, στην καθημερινότητα. Αυτές τις παραφωνίες εκμεταλλεύεται το θέατρο του Έντα Ουώλς και ειδικά το πιο πρόσφατο έργο του «Χάπι ή Medicine» για να ασκήσει την πολιτική και ανθρωπιστική κριτική του, να μας μιλήσει για τις στιγμές που η ίδια η αφήγηση κάνει τον ειρμό να χαθεί ώστε η ιστορία να γίνει δυσλειτουργική στο πλαίσιο των θεσμών αλλά υπερλειτουργική στο επίπεδο της έκφρασης.
Το «Χάπι» από την πρώτη στιγμή μας συστήνεται ως ένα περίπλοκο παιχνίδι που αρνείται να δώσει εξηγήσεις, σε καλεί με αφοπλιστική απλότητα να το παίξεις. Μέσα σε ένα ξεκάθαρα αναγνωρίσιμο ρεαλιστικό πλαίσιο, αρχίζουν και μπλέκουν κώδικες από διαφορετικά θεατρικά είδη, το ψυχολογικό δράμα, η σωματική φάρσα, το μιούζικαλ, το ραδιοφωνικό θέατρο, συνυπάρχουν φτιάχνοντας ένα εκρηκτικό κοκτέηλ. Τα ρεαλιστικά έργα μας έχουν συνηθίσει να παραθέτουν μονολόγους οι οποίοι προχωρούν τη δράση γνωρίζοντας μας βαθύτερα τα κίνητρα των ηρώων.
Εδώ η αφήγηση γίνεται η ίδια η δράση, ένας επιπλέον χαρακτήρας που δανείζεται το στόμα των ηρώων, τους δυναμιτίζει, τους αποσυναρμολογεί, τους κάνει μεγαλειώδεις, ανθρώπινους, ήρωες που αγωνίζονται να την ολοκληρώσουν. Η θεατρική μίμηση αποτελεί μια σειρά από εργαλεία υποκριτικά και μεταμορφωτικά.
Τι γίνεται όταν ένας άλλος επιστημονικός χώρος δανείζεται αυτά τα εργαλεία για να θεραπεύσει τον ιστό του πραγματικού, άρα αυτά τα εργαλεία μιμούνται τον εαυτό τους σε ένα άλλο πλαίσιο; Και στη συνέχεια όταν το θέατρο φτιάχνει τη δική του μίμηση, χρησιμοποιώντας τα παραδοσιακά εργαλεία του, αλλά και μιμούμενο τη μίμησή τους; Τι αντίκτυπο έχει αυτό το ιλιγγιώδες κυνηγητό στη φαντασία του θεατή; Τέλος, το έργο μας καλεί να μη λησμονήσουμε στιγμή ότι βρισκόμαστε σε μια περίοδο πολιτισμικού τραύματος, το οποίο επιπλέον αρεσκόμαστε να επιδεικνύουμε και να περιφέρουμε, με έναν καπιταλισμό παντοδύναμο που ψυχορραγεί και τον έχουμε ανακηρύξει νεκρό προ πολλού.
Τι γίνεται λοιπόν όταν οι γονείς σου δεν υπάρχουν πια, αλλά οι λέξεις σου δε βγάζουν νόημα χωρίς αυτούς; Μπροστά στη σαρωτική συγκίνηση και το βιτριολικό χιούμορ που προσφέρει το «Χάπι» του Ουώλς είναι εύκολο να μπει σε δεύτερη μοίρα η πολιτική διάσταση του έργου.
Αυτές οι δυσλειτουργικές αφηγήσεις όμως, αποτυγχάνοντας να αποκτήσουν ειρμό και να βγάλουν ένα ενιαίο νόημα είναι σα να προτείνουν νέα, μη κανονιστικά μοντέλα για εθνικές ταυτότητες που λαμβάνουν υπόψη την πολυπλοκότητα του σύγχρονου ανθρώπου, το μετακβαντικό σύμπαν, τον χρόνο που ράγισε, την ανθρωπόκαινο εποχή.
Αντώνης Γαλέος
